Tragedia Radogoszcza w powszechnym odbiorze zarówno łodzian współczesnych wydarzeniom, jak i kolejnych pokoleń, szybko przestała być jedynie faktem historycznym czy elementem statystyk wojennych. Ogrom cierpienia, jakie się tu wydarzyło, znalazł swoje odzwierciedlenie w różnorodnych formach upamiętnienia. Na współczesnej mapie Łodzi wciąż odnajdujemy tablice, pomniki, mogiły, a także dzieła sztuki przypominające o ofiarach radogoskiego więzienia. Każdego roku pamięć pomordowanych czcimy w czasie cyklicznych obchodów. Historia Radogoszcza jest jedną z tych opowieści o Łodzi, których nie możemy i nie chcemy zapomnieć.

MIEJSCA SPOCZYNKU

1. Łódź, ul. Zgierska 141- Cmentarz pw. św. Rocha, ul. Zgierska 141. Dwie zbiorowe mogiły mężczyzn zamordowanych w czasie masakry radogoskiej.

2. Łódź, ul. Kurczaki 81 – Cmentarz pw. św. Wojciecha, ul. Kurczaki 81. Jedyny łódzki cmentarz, na którym w trakcie okupacji mogli być grzebani Polacy. Miejsce pochówku zmarłych w radogoskim więzieniu.

WYSTAWY I TABLICE PAMIĄTKOWE

3. Łódź, ul. H. Sienkiewicza 44 – Miejska Galeria Sztuk Plastycznych w Parku Sienkiewicza, w której 18 stycznia 1948 r. otwarto pierwszą wystawę pamiątek po pomordowanych więźniach Radogoszcza.

4. Łódź, Pl. Wolności 1 – Tablica pamiątkowa odsłonięta 29 lutego 1948 r. na murze Kościoła pw. Zesłania Ducha Świętego, Pl. Wolności 1.

5. Łódź, ul. Liściasta 17 – Tablica pamiątkowa na ścianie Fabryki Pierścieni Tłokowych „Prima” przy ul. Liściastej 17, odsłonięta 1 września 1969 r. Poświęcona przedstawicielom łódzkiej inteligencji osadzonym w obozie przejściowym w fabryce Michała Glazera. Część z nich została przeniesiona do więzienia na Radogoszczu.

6. Łódź, ul. Zgierska 147 –Pierwsza wystawa stała w budynkach dawnego więzienia na Radogoszczu przy ul. Zgierskiej 147, otwarta 19 stycznia 1976 r.

MAUZOLEUM, Łódź, ul. Zgierska 147

7.  Mauzoleum na terenie dawnego więzienia na Radogoszczu przy ul. Zgierskiej 147. Powstało w latach 1959-1961. Twórcą koncepcji założenia jest architekt Tadeusz Herburt. W tworzeniu koncepcji urbanistycznej wspierał go Wacław Bald.

  • Pomnik Ofiar Faszyzmu znajdujący się na Placu Pamięci Narodowej. Autorami projektu pomnika są Tadeusz Łodziana i Wacław Filipowicz.|
  • Sarkofag wykonany z czarnego granitu, zaprojektowany przez Władysława Herburta, z inskrypcją: „Tu spoczywamy zamordowani w przeddzień wolności – imiona i ciała zabrał nam ogień – żyjemy tylko w waszej pamięci – niechaj śmierć tak nieludzka nie powtórzy się”, autorstwa Tadeusza Chróścielewskiego.
  • Płaskorzeźby w murze zamykającym teren mauzoleum od strony ul. Zgierskiej. Autorem jest Antoni Biłas.
  • Ogrodzenie wykonane z kutego metalu, ozdobione abstrakcyjno-geometrycznymi kształtami wyciętymi z blachy, autorstwa Romana Modzelewskiego.
  • Płaskorzeźba znajdująca się na ścianie frontowej budynku wystawienniczego autorstwa Kazimierza Karpińskiego.
  • Drewniany krzyż ustawiony na terenie mauzoleum 29 kwietnia 1990 r.

UROCZYSTOŚCI UMAPIĘTNIAJĄCE

8. Łódź, Pl. Wolności 1- Poświęcenie symbolicznej trumny, wystawionej w dniach 18-19 stycznia 1948 r. przed Kościołem Garnizonowym na Pl. Wolności 1.

9. Łódź, ul. Traugutta 18 – Bieg sztafetowy i I Ogólnopolski spływ kajakowy Związku Zawodowego Włókniarzy, udający się na Święto Morza do Szczecina, czerwiec 1947 r.

10. Łódź, ul. Zgierska 147 – Msza pod murami radogoskiego więzienia odprawiona 28 stycznia 1945 r.

11. Łódź, ul. Zgierska 147 – Coroczne uroczystości ku czci zamordowanych w więzieniu na Radogoszczu odbywające się od 1946 r.

12. Łódź, ul. Zgierska 147 – Pieszy i rowerowy Rajd Pamięci Radogoszcz, organizowany od 1964 r. przez Łódzki Oddział PTTK im. Jana Czeraszkiewicza.

13. Łódź, ul. Zgierska 147 – Radogoska Noc Pamięci – cykliczne spotkania organizowane od 2017 r. w rocznicę pogrzebu ofiar masakry radogoskiej.

KOMISJE I KOMITETY

14. Łódź, ul. ul. Pomorska 16 – Budynek IV LO im. Emilii Sczanieckiej przy ul. Pomorskiej 16 (dawniej Nowotki 16), w którym mieściły się:

  • Sekretariat Społecznego Komitetu Opieki nad Więzieniem w Radogoszczu;
  • Biuro Komitetu Redakcyjnego „Czarnej Księgi Zbrodni Hitlerowskich w Radogoszczu”;
  • Komisja Odbudowy Radogoszcza z ramienia Miejskiego Komitetu Opieki nad Grobami Bojowników o Wolność.

15. Łódź, ul. Piotrkowska 307 – Budynek Łódzkiej Rodziny Radiowej przy ul. Piotrkowskiej 307, gdzie odbywały się spotkania Społecznego Komitetu Opieki nad Więzieniem w Radogoszczu, założonego w lipcu 1946 r. (jesienią 1946 r. przeniesionego na ul. Nowotki 16).

16. Łódź, ul. Piotrkowska 236 – Budynek przy ul Piotrkowskiej 236, gdzie mieścił się Sekretariat Miejskiego Komitetu Opieki nad Grobami Bojowników o Wolność i nad b. Więźniem w Radogoszczu

17. Łódź, Plac Komuny Paryskiej 5 – Siedziba Społecznego Funduszu Odbudowy Kraju i Stolicy S.F.O.S, Komitetu m. Łodzi, znajdująca się przy Placu Komuny Paryskiej 5. Komitet odpowiedzialny był za budowę radogoskiego mauzoleum.

18. Spółdzielnia Inwalidów im. Byłych Więźniów Radogoszcza (nazwa przyjęta w 1950 r.).